وقتی کسی برای اولین بار متوجه وجود توکن‌های غیرمثلی یا همان NFTها می‌شود، احتمالاً اولین سوالی که از خود می‌پرسد این است که «خب که چی؟ چرا کسی باید برای این پول بده؟» اگر برای شما هم همچنان این مسئله حل نشده است، ادامه این مقاله را بخوانید.
این سؤال را با سؤال جواب می‌دهم. اگر تابلوی «مونالیزا»، شاهکار لئوناردو دا وینچی، امروز برای فروش گذاشته شود، چه پیشنهادهایی برای آن ارائه خواهد شد؟ ۱۰ هزار دلار؟ ۱۰۰ هزار دلار؟ ۱۰ میلیون دلار؟ خیلی خیلی بالاتر از این ارقام.
آیا تابلوی مونالیزا به‌جز اینکه به دیوار نصب کنید کاربردی دارد؟ شاید بگویید:
«مونالیزا یک تابلوی فیزیکی زیبا است و می‌توانید آن را ببینید و لمس کنید.»
اگر موضوع فقط فیزیکی‌بودن و زیبایی تصویر بود، همین حالا می‌توانید تصویر تابلوی مونالیزا را از اینترنت دریافت کنید و روی تابلو به‌شکلی حرفه‌ای پیاده کنید.
بنابراین جدای اینکه، تابلوی مونالیزا تا چه اندازه زیباست، دلایل دیگری وجود دارند که باعث می‌شوند این تابلو ارزشمند شود:
- هنرمند اثر: لئوناردو دا وینچی، این نقاش پرآوازه، حتی اگر دستش را در رنگ می‌کرد و به بوم می‌زد، تابلوی او میلیون‌ها دلار به فروش می‌رسید.
- منحصربه‌فرد و کمیاب‌بودن اثر: این که فقط یک نمونه از مونالیزا وجود دارد که با دستان لئوناردو دا وینچی نقاشی شده است، آن را منحصربه‌فرد و کمیاب می‌کند و همین به ارزشش می‌افزاید. همچنین لبخند خاص موجود در تصویر، آن را از نظر ویژگی متمایز می‌کند.
- مالکیت: در نهایت همه‌چیز به مالکیت ختم می‌شود. یک میلیاردر تابلوی مونالیزا را می‌خرد، چون مالکیت حقیقی اثری را به‌دست می‌آورد که لئوناردو دا وینچی چند صد سال پیش با دستان خودش خلق کرده است و می‌تواند به آن ببالد. او مشهور خواهد شد. خریدار این اثر مالک آن خواهد بود و هر چه زمان می‌گذرد، احتمالاً ارزشش افزایش خواهد یافت.
یک مثال دیگر برای درک بهتر این موضوع: پس از تحمل سختی بسیار، بعد از قهرمانی در یک رشته ورزشی یک مدال طلا دریافت می‌کنید. این در حالی است که به‌راحتی این مدال طلا را می‌توان ساخت یا از جایی خریداری کرد. تفاوت اصلی در دو مدال، ثبت‌شدن قهرمانی شما است که با رقابت با چندین نفر دیگر کسب شده است. بحث بر سر منحصربه‌فرد بودن چیزی است که برای هرکس ارزشی خاص دارد و کسی حاضر است بدون توجه به قیمت صرفاً مالکیتش را به دست آورد.
در مورد NFTها هم موضوع همین است، اما چون با اقلام دیجیتالی سروکار داریم، درک موضوع کمی دشوارتر است. در اینجا شاید بگویید:
«من می‌توانم با دو کلیک ساده ویدیویی را که به قیمت ۶.۶ میلیون دلار فروخته شده بود دانلود کنم.»
بله شما می‌توانید ویدیو را روی کامپیوتر خود دانلود کنید، همان طور که می‌توانید در موزه با تابلوی مونالیزا عکس بگیرید، اما شما مالک حقیقی اثر نیستید.
وقتی می‌بینید یک تصویر به‌صورت توکن NFT با قیمت ۱۰۰,۰۰۰ دلار به فروش می‌رسد، در نگاه اول مسخره به نظر می‌آید، اما وقتی عمیق‌تر فکر می‌کنیم می‌بینیم که همان اصول بالا درباره این توکن هم صدق می‌کند:
- هنرمند اثر: فردی که این اثر را خلق کرده است، احتمالاً مشهور است یا دنبال‌کنندگان زیادی دارد. اگر همین حالا ایلان ماسک، یک خط روی کاغذ بکشد و برای فروش بگذارد، افرادی حاضر هستند هزاران دلار برای آن پرداخت کنند.
- منحصربه‌فرد و کمیاب‌بودن اثر: از این اثر فقط یک نمونه یا تعداد محدودی نمونه وجود دارد، پس کمیاب است. به‌عنوان مثال هنرمندی مانند Beeple فقط یک نمونه از کارهای خود ایجاد می‌کند. گاهی اوقات هم اثر دارای ویژگی‌های ظاهری جذابی است که آن را از بقیه متمایز می‌کند.
- مالکیت: خیلی راحت می‌توانید با چند کلیک، تصویر NFT را روی کامپیوتر یا گوشی خود ذخیره کنید و به خریدار تصویر بخندید، اما این مانند این است که تصویر تابلوی مونالیزا را روی کامپیوتر خود ذخیره کنید. طبق قاعده، با خرید یک NFT، مالکیت شما روی بلاک چین و به‌صورت غیرمتمرکز ثبت می‌شود و کسی نمی‌تواند آن سابقه روی بلاک چین را انکار کند؛ به‌خصوص روی بلاک چین بزرگی مانند اتریوم. با این فناوری می‌توانید یک NFT را روی کیف پول شخصی خود ذخیره کنید و هر زمان که خواستید در کمتر از چند ثانیه مالکیت آن را به فرد دیگری انتقال دهید. هنرمند اثر حتی ممکن است بالاترین کیفیت ممکن را در اختیار شما قرار دهد؛ چیزی که نمی‌توانید در اینترنت پیدا کنید.
اصلی‌ترین چیزی که به یک NFT معنا می‌دهد همین مالکیت است. اگر بخواهیم این موضوع را با مثال ساده‌تری توضیح دهیم، زمانی که در بازی کامپیوتری یک آیتم داشته باشید، روی کاغذ آن آیتم متعلق به شماست، اما در حقیقت، سازنده بازی مالک آیتم است و می‌تواند هر زمان که خواست آن را از حساب شما پاک کند. اگر همان آیتم یک NFT باشد، شما طبق سوابق بلاک چین مالک حقیقی آن هستید و خارج از بازی هم روی کیف پول شخصی خود به آن دسترسی خواهید داشت و می‌توانید آن را خارج از بازی هم مبادله کنید.
«اما آیا دادگاهی مالکیت NFT را به رسمیت می‌شناسد؟»
هنوز نه، اما در آینده نزدیک احتمالاً رسمیت پیدا خواهد کرد. به‌عنوان نمونه، در مارس ۲۰۲۱ ایالت آیووای آمریکا، قانونی را به تصویب رساند که طبق آن سوابق ثبت‌شده روی بلاک چین‌های معتبر (ازجمله اتریوم) مانند قراردادهای عادی به رسمیت شناخته می‌شود.
البته من هم این موضوع را تأیید می‌کنم که حوزه NFT در ابتدای راه خود قرار دارد و گاهی بوی جنون، دیوانگی و «جهل» می‌دهد. یکی از چالش‌های اصلی NFTها در حال حاضر این است که هنوز در میان مراجع قضایی به رسمیت شناخته نشده‌اند و احتمال کلاهبرداری در این حوزه بسیار زیاد است.
زمانی که این حوزه به بلوغ برسد، چالش‌های حقوقی و کلاهبرداری کاملاً قابل‌رفع هستند. با گسترش سوابق بلاک چینی، نهادهای قانون‌گذاری راهی جز رسمیت‌بخشی به این سوابق نخواهند داشت. در آینده‌ای که خیلی دور نیست، احتمالاً یک هنرمند می‌تواند به‌دلیل استفاده تجاری از محتوای NFT بدون رضایت مالک از شما شکایت کند.
